Veranderen in de werkelijke tijd

Soms groeit er iets moois naast de geplande weg.

Twitteren voor de verandering
Twitteraar pur sang. "Waar zit jou weerstand om niet te gaan twitteren?". Het veranderproces van vanavond, aldus Jaap Peters. De drie twitteraars in de zaal treft het niet. Mij eerlijk gezegd ook niet. Er zit geen weerstand. Eerder een bewuste keuze. "Als je twittert en veel wordt gevolgd ben je een leider". Even denk ik "dat is interessant", vervolgens komen er tien vragen en opmerkingen langs over (goed) leiderschap, veranderaar en volger. Peters zet ons wel in de eerste vijf minuten aan het denken.

Het geboeid luisteren volgt pas later, na zijn verhandeling over zijn sites, colleges en boeken. De titels spreken aan en roepen tegelijk een negatief gevoel op (Intensieve menshouderij, Bij welke reorganisatie werk jij). Peters vliegt door de inhoud van zijn boeken, waaruit ook nu weer blijkt dat er veel te vertellen valt en 3,5 uur kort kan zijn.

Hoe zinvol is een maakbare wereld?
Rode lijn is het geven van ruimte als leidinggevende aan werknemers. Ruimte om zelf te acteren en te beslissen. Daarbij heeft het effect om stil te staan in het hier en nu, los te kunnen laten en te improviseren. Aansprekende voorbeelden volgen over de Arena en zijn grasmat, twintig hulpverleners in 1 gezin, een goed bedoeld (niet) overzichtelijk kruispunt met 20 borden en de watertomaat. Stuk voor stuk voorbeelden van goed gemanaged; uitgevoerd binnen tijd en budget. Alleen niet meer te pruimen voor de eindgebruiker. "In de werkelijke tijd, nu, waardeloos".
Peters benoemt het verschil tussen de werkelijke en geplande tijd en neemt ons mee in de huidige "maakbare wereld". Organisatie die van A naar B willen komen en punt B als uitgangspunt nemen. Vervolgens beredeneren ze terug naar A en rollen de veranderingen over A uit in de geplande tijd. Peters verhaal over uiteindelijke watertomaten en ongezonde kippenteelt worden met humor en scherp neergezet en zijn treffend. Het gevoel komt (al weer) binnen van een wereld die bezig is met de toekomst en vergeten is stil te staan.
Uiteraard zijn er veranderingen die wel zo doorgevoerd kunnen worden. Neem de nieuwe versie van een berichtenstandaard (mits weinig impact op de achterliggende processen), neem een nieuwe versie van kantoorautomatisering. Helaas worden ook complexere veranderingen via de Prince2 methodiek aangepakt. Strak vooruit gedacht. Daar moeten we naar toe en nergens anders, volgens die lijn. Bij de eindevaluatie (zo die er is) kijken we wel om. Aan Pino (Prince in Name Only) doen we niet hoor! We doen het hier goed. Mmmm.
Is 'het' dan de uitvoering van Prince2 of de daadwerkelijke verandering met oog voor de werkelijkheid en de totale setting waarin de verandering plaatsvindt?

Voel de shit
Tegenwoordig knippen we het geheel op in blokjes. Een totaal proces delen we op in stukjes, waarbij we vergeten (?) te kijken naar de onderlinge verbinding. Is dat, deels, te voorkomen door een (project)manager of leidinggevende aan te stellen met verbinding met het product? Met vakmanschap? Of op zijn minst affiniteit met de corebusiness, het primaire proces? Een discussie ontstaat in de zaal over de waarde van vakmanschap en het wel of niet kunnen openstaan voor nieuwe methodes. Boeiend. Mijn vraag is nog niet beantwoord.
Een vaak terugkerende vraag tijdens opdrachten en in het bedrijf, dat ik enige tijd geleden runde met twee zakelijk partners. Partners met deskundigheid in andere branches dan de zorg. Bewust gekozen om zo van elkaars kennis en kunde, juist ook uit andere branches, te leren. Ik was verantwoordelijk voor de zorg, maar in totaal bedienden we ook andere sectoren. Met hen ontstond vaak een levendige discussie over het inzetten van onze mensen in de zorg. En dan met name die collega's die wel veel verstand van projectmanagen maar niet van zorg hadden. "Je kwaliteiten kun je overal inzetten, ongeacht de branche" was de slogan van mijn partners. “Je moet verstand hebben van de zorg. Ooit met de poten in de modder gestaan hebben” bracht ik daar tegen in. Intussen denk ik genuanceerder dan toen. Voor een deel kan ik me nu vinden in de andere visie. Het wachten is nog op een eigen ervaring buiten de zorg (of overheid of verzekeringen) om het écht te toetsen :). Of zou het post rondrijden op de Shell als hbo-v studente zo'n 22 jaar geleden meetellen? ;). Toch blijft het in mijn visie belangrijk dat je als veranderaar (manager, projectleider, etc.) wel degelijk affiniteit en enige kennis van de materie hebt waarin je werkt. Onder voorwaarde dat deze kennis je niet weerhoudt voor het openstaan van veranderingen. Een verander dient zich in te leven in de organisatie waar hij bij betrokken is. Niet zomaar door even ‘deskresearch’; een site of een boek in te kijken. Neen. Juist op de manier die Boonstra in zijn eerste college ook al aangaf. Door ook met werknemers te praten, het proces zelf te observeren en waar mogelijk een moment deel te nemen. Voel de shit waar een ander in zit.

Smaak naar meer
Veranderkunde. Mooie materie om bij stil te staan en mee te nemen in het werken. Veranderkunde is maatwerk. Een verandering gaat van binnen naar buiten. What's in it for me? Voor de werknemer, voor de organisatie. Iets moet binnen in veranderen om de buitenkant te kunnen wijzigen.

To be continued
Peters’s koppelt zijn visie aan de film The Matrix. Een trilogie die jaren geleden een hype was. De films zelf heb ik zeker al 2 keer bekeken. Een derde zit in de planning met in het achterhoofd de vertaling van Peters. Leuk item voor een volgende blog. Of zou een vertaling over veranderkunde ook heel goed aansluiten bij Avatar? Zonder gekheid, ook een film met meer inhoud dan de meesten denken. Interessant om die gedachten eens te ‘bloggen’.

We hebben van Peters’s college geen boek ontvangen. Wel een tweetal artikelen en een luistercd . Bij het vertrek mogen we een exemplaar van Slow Management uitkiezen. Met mijn buurman van deze avond raak ik in gesprek, waardoor we pas later kunnen kiezen uit de exemplaren die nog over zijn. Gelukkig ligt er nog een exemplaar over Vakmanschap. Naar aanleiding van de nog openstaande vragen een interessante uitgave (ook al is die uit 2007) om thuis eens rustig na te slaan.

www.slowmanagement.nl